Chủ Nhật, 20 tháng 12, 2015

Một kiểu ngụy biện

Một tình huống thú vị tôi từng gặp: Người nhắc tôi tắt xi nhan lại cũng đang quên tắt xi nhan (và dĩ nhiên là tôi cũng nhắc lại người ta tắt xi nhan đi). Trong cuộc sống cũng thế, đôi khi người cho ta lời khuyên lại là người đang ở tình huống tương tự. Vậy không phải ở người ra lời nói, mà chính nội dung của người nói mới là điểm mấu chốt. Một kẻ vô đạo đức cùng cực vẫn có thể nói ra những lời đứng đắn.

Trong tranh luận, có một thuật ngữ gọi là Ad Hominem và Ad Hominem Tu Quoque (tạm hiểu là công kích cá nhân và “bạn cũng vậy”). Mô hình của kiểu ngụy biện này là: A đưa ra quan điểm về một vấn đề; B công kích cá nhân A để người thứ ba thấy đạo đức của A mà đâm ra nghi ngờ lập luận của A.




  - Anh/chị abcxyz thế này thì làm sao có thể đưa ra được một điều gì đúng đắn (trong phạm vi abcxyz đó) được.

- Anh đã làm được những gì chưa mà chê bai họ, có giỏi thì làm như họ đi.

Đây là một sai lầm thường gặp và cực kỳ nguy hiểm khi tranh luận mà tôi vẫn thấy đầy rẫy trên mạng xã hội, có lẽ vì nó dễ làm và dễ khiến cho người thứ ba ngả về hướng kẻ đưa ra kiểu ngụy biện này. Tranh luận đứng đắn không có chỗ cho công kích cá nhân. Tranh luận đứng đắn là ở chỗ chúng ta quan tâm và tranh luận ở quan điểm và cách lập luận.

À, còn một phát sinh thêm của kiểu ngụy biện này, đó chính là sự ẩn danh. Trường hợp Tony buổi sáng là một ví dụ. Có nhiều người quan điểm rằng vì Tony không chính danh nên nói ra điều gì cũng chỉ là không chính danh. Tôi cho đó là một sai lầm. Chúng ta không cần quan tâm Tony là ai, chúng ta xem xét quan điểm và cách lập luận của Tony có hợp lý không. Nếu hợp lý thì ta theo, không thì bỏ qua. Còn vấn đề hợp lý trong quan điểm và cách lập luận của Tony thì tôi không bàn ở đây.


Dĩ nhiên trong mặt tinh thần của mỗi chúng ta, ai cũng đã từng trải qua ít nhất một lần như vậy. Đó là cảm tính nhất thời, không tránh được, nhưng không được để nó chi phối lý trí khi tranh luận vấn đề, điều đó sẽ làm cho sự đứng đắn và độ tin cậy của lập luận chúng ta yếu đi.


NâuC,03/12/2015 

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét